Украинаҕа буола турар анал байыаннай дьайыыга Абый улууһуттан хас да уол сылдьаллар. Хам-түм да буоллар, кыргыһыы хонуутуттан чугас дьонноругар, доҕотторугар кэлэр буорах сыттаах суруктартан, иһитиннэриилэртэн биллэххэ, бары хорсуннук сэриилэһэллэр. Саха норуотун аатын түһэн биэрбэттэр.
Абый нэһилиэгиттэн үөрэнээччибит, оскуола выпускнига Анатолий ааспыт сыл күһүн анал байыаннай дьайыыга баҕа өттүнэн барбыта. Анатолий ыал улахан оҕото. Кыра эрдэҕиттэн үлэ араас көрүҥүн кыайар, сатабыллаах, сытыы-хотуу буола улааппыта. Соҕотох ийэҕэ иитиллибит буолан, олоҕо бэйэтиттэн тутулуктааҕын эрдэ өйдөөбүтэ. Киһи быһыытынан көнө, судургу майгылаах, мэлдьи дьээбэлэнэ, күлэ-үөрэ сылдьар. Бииргэ төрөөбүт бырааттаах, кыыс оҕолоох. Салайбыт кылааһым оҕото буолан, ватсаап ситимҥэ үөрэнээччилэрбин кытта бөлөхтөөхпүт. Куруук билсэ, кэпсэтэ олоробут. Бу күннэргэ сибээскэ баар кэмигэр сөбүлэҥин ылан, Анатолийдыын анал байыаннай дьайыы туһунан кэпсэтиибитин тиэрдэбин.
— Анал байыаннай дьайыыга барар туһунан хайдах быһаарыммыккыный?
— Эрдэ барытын истэр, билэр этим. Бэйэбин бэрэбиэркэлэнэ, дойдубун көмүскүүр ытык иэспин толоруохтаахпын диэн бигэ санаалаах кэлбитим.
— Чугас дьонуҥ, аймахтарыҥ хайдах ылыммыттарай?
— Чугас дьоммор кимиэхэ да эппэтэҕим. Манна кэлбиппин истэн, улаханнык соһуйбуттара. Билигин сибээс баар кэмигэр билсэ, кэпсэтэ олоробут. Баарбын диэн хайаан даҕаны сонно биллэрэбин.
— Киһи ханнык хаачыстыбата ордук сыаналанарый?
— Эт-хаан туруга (физическое состояние), түргэн толкуй, түргэн хамсаныы, түргэн быһаарыныы (мобильность) уонна киһи сүргэтэ (дух).
— Ханна сулууспалаабыккыный? Сулууспаҕа ылбыт үөрүйэҕиҥ байыаннай дьайыыга көмөлөстө, туһалаата дуо?
— Мин Амурскай уобаласка Екатеринославкаҕа Мотострелковые войска сулууспалаабытым. Сулууспаҕа ылбыт үөрүйэҕим манна сылдьарбар туһалаан бөҕө буоллаҕа дии.
— Байыаннай дьайыы диэн үлэ диигин. Идэҥ тугуй? Хамнаскыт бириэмэтигэр кэлэр дуо?
— Манна идэм — гранатометчик. Ол эрээри барытыгар тэҥҥэ сылдьабыт. Хамнаспытын бириэмэтигэр төлүүллэр. Ол эрээри хамнаспыт улахан аҥаара аһылыкпытыгар, танаспытыгар барар. Манна сыана наһаа ыарахан.
— Туох ыарахаттары көрсөҕүт?
— Манна барыта ыарахан. Күн ахсын ыарахаттары көрсөҕүн. Украина климата сииктээҕинэн биллэр. Аан бастаан тиийэн баран, бадараантан, сииктэн эрэйдэммитим. Биһиги дойдубут бадараанын курдук буолбатах (күлэр). Ардах түстэр эрэ, суол-иис алдьанан, элбэх үлэ, эрэй буолар.
— Саха сириттэн, дойдугуттан көмө төһө тиийэрий?
— Көмө Абыйбыт землячествотыттан кэлэр. Элбэх көмөнү Абыйым дьонуттан тутабын. Манна кэлэн дойдубуттан, дьоммуттан өйөбүллээхпин биллим. Түгэнинэн туһанан, дойдум дьонугар махталбын тириэрдэбин. Бары доруобай, дьоллоох буолуҥ. Абый землячествота былырыын уоппускаҕа кэлэ сылдьыбыппар улахан телевизор бэлэхтээн үөрдүбүттэрэ. Оскуола оҕолоро суруйбут суруктарын эмиэ тутабыт, долгуйа ааҕабыт.
— Арай эн бырааттарыҥ, чугас аймахтарыҥ, доҕотторуҥ СВО-ҕа барабыт диэтэхтэринэ туох диигин? Тугу сүбэлиигин?
— Үчүгэйдик, уһуну-киэҥи толкуйдаан баран кэлиэхтэрин наада. Сэрии аата сэрии. Сарсын туох баҕарар буолуон сөп. Кыл түгэнэ барытын быһаарар. Бэйэлэрин кыанар, бэйэлэригэр итэҕэйэр буоллахтарына, дойдуларын көмүскүү кэлэр буоллахтара.
— Ыҥырыллар аатыҥ?
— Бастаан Мэник диэн ынырыллар этим. Нууччалар сатаан ааттаабаттар, куруук сыыһа саҥараллара. Ол аатым Хулиган диэҥҥэ уларыйбыта.
Анатолий оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр «Хоһуун» байыаннай-патриотическай кулууп хамандыыра этэ. Санатар буоллахха, байыаннай дьайыыга кытта сылдьар Абый оскуолатын выпускниктара оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр бары «Хоһууҥҥа» дьарыктаммыттара, үксүн хамандыырдар этэ. Байыаннай кулууп салайааччыта Томскай Тимофей Арианович олус күүстээхтик, тахсыылаахтык, суолта ууран дьарыктаабыта уолаттарбыт инники олохторугар туһалаах, бэйэлэригэр бигэ эрэллээх, бэлэмнээх буола улааталларыгар бэрт тирэх буолбута биллэр.
Маннык ыарахан, түргэнник уларыйа турар олохпутугар байыаннай кулууп оскуола ахсын баар буолуохтаах уонна күүскэ үлэлиэхтээх дии саныыбын.
Анатолийга кэпсээнин иһин махтал тылбытын тиэрдэбит уонна дойдуларын көмүскүү сылдар уолаттарбытыгар эрчими баҕарабыт, хорсун санааҕытын түһэримэҥ, эһигинэн киэн туттабыт, күүтэбит. Оттон биһиги ыраахтан да буоллар күүс-өйөбүл буола олоруохпут диэн эрэннэрэбит.
Уолаттарбыт барахсаттар, саалаахтан самнымаҥ, охтоохтон охтумаҥ!
Анна Чиркова, Абый с.