“Хотугу кыым” ааҕааччылара хаһыат ватсап группатыгар күн ахсын “көтөн” кэлэр хаартыскалары олус сэргии көрөллөр. Бу Сыаҥааннаахтан Вера Ивановна Атласова ыытар.
Кини күн ахсын айылҕаҕа сылдьар, ыраах сирдэринэн хааман кэлэр. Ол сылдьан кыраҕы хараҕынан көрөн хаартыскаҕа түһэрэр. Сырыы аайы үлэтэ тубустар тупсар, элбээтэр элбиир. Бу ый 16 күнүгэр, “Кыл түгэн” диэн ааттаах хаартыскаларын быыстапката М. М. Слепцов аатынан оскуола музейыгар арылынна. Кини быыстапкатын сиэннэрин илииннэн оҥоһуктара, уруһуйдара киэргэттилэр.
Оҕо саас, эдэр саас
Вера оҕо сааһа Ураһалаахха ааспыта. Ийэтэ Мавра Васильевна, аҕата Иван Семенович Атласовтар диэн этилэр. Ийэлэрэ эрдэ суох буолан 4 оҕо тулаайахсыйан хаалан эдьиийдэригэр иитиллэллэр. Табаһыт аҕалара тыаттан хам-түм киирэн билсэн барар. Хайаахтыай, ол саҕана, суут-сокуон кытаанах. Эн олоҕуҥ ыарахаттара кими да улаханнык долгуппат. Аһыныгас санаалаах нэһилиэгин дьоно-сэргэтэ көх-нэм буолан көмөлөстөхтөрө. Вера ити саҕана 3-с кылааска үөрэнэ сылдьара. Итинтэн ыла бэйэтин-бэйэтэ көрүнэ үөрэнэ, наадатын толуна үөрэммитэ.
1976 с. Белай Гора орто оскуолатын онус кылааһын үөрэнэн бүтэрэн комсомольскай путевканнан Муҥурдаах нэһилиэгэр колхуоска 2 сыл дайааркалыы кэлэр.
1979 с. Ленинград куоракка үөрэнэ барар. Эдэр саас кэрэ кэмнэрэ салҕаналлар.
Дьиэ кэргэнэ
1980 с. Ефимовтар халыҥ аймахха кийиит буолан киирэр. 3 кыыс оҕо кэнниттэн күүтүүлээх уоллара Уйбаанчык кэлэр. Туспа дьиэ-уот туттан улахан ыал Далбар Хотун хаһаайката, нэһилиэк убаастанар сис ыала буолаллар. Оҕолор этэҥҥэ улаатан, ыал буолан минньигэс сиэннэр кэлэллэр. Ону ааһан хайыы-үйэ хос эбээ, эһээ аатын ылан олороллор. Бу буоллаҕа сирдээҕи дьол диэннэрэ.
Улахан кыыс Сусанна Белай Гораҕа олорор, үлэлиир. Александра Сыаҥааннаахха “Кэнчээри” детсад сэбиэдиссэйэ. Алена алын сүһүөх кылаас учуутала, дириэктэр сүбэһитэ. Ваня Дьокуускайдааҕы горнай институт 5-с куурсун устудьуона, ол иннинэ медколледжка медбрат идэтигэр үөрэммитэ. Бары туспа дьиэ-уот туттан олорор ыаллар. Аҕалара Валерий Иннокентьевич Ефимов үйэтин тухары илиитин техникаттан арахпата. Билигин нэһилиэк биир тутаах тракториһа.
Сиэннэр дьарыктара
Сатабыллаах эбээ сиэннэрэ эмиэ сатабыллаахтар. Эбэлэрэ бэйэтэ сатыырын оҕолоругар үөрэтэр, кинилэри кытта тэҥҥэ олорсон оҥорсор. Ол курдук, Алеся Стручкова, 6 кылаас үөрэнээччитэ, эпоксиднай смоланан уонна айылҕа матырыйаалынан оҥоһуктара дьон интэриэһин бу киэһэ тарта. Кини эдьиийэ Валерия чугас дьоннорун субу хамсаан барыахтыы майгынната уруһуйдуур. Кини билигин финансовай колледж 1 кууруһун устудьуонката. Алена кыргыттара Света (5 кылаас), Наталина (6 кылаас), Марина (8 кылаас) бары ийэлэрин батан үҥкүүһүт бэртэрэ. Киһи эрэ көрө олоруох курдук туттан сыанаҕа тахсаллар. Иистэнэллэрин сөбүлүүллэр. Сусанна кыра кыыһа Милана эмиэ олус үчүгэйдик уруһуйдуур, үҥкүүлүүрүн сөбүлүүр. Мас тардыһыытынан дьарыктанар. Майатааҕы спортивнай оскуолаҕа үөрэнэр. Ксения педколледжд 2-с кууруһун устудьуонката. Эмиэ спортсменка бэрдэ. Кыргыттар бары олус үчүгэй асчыттар. Минньигэс тортара, бурдук астара бырааһынньыгы эрэ буолбакка күннээҕи остуолларын кытта киэргэтэллэр. Кырачааннар да улаатан тыыллан-хабыллан тахсыахтара турдаҕа.
Наталья Ефимова, Агафья Ефимова, мэргэнниилэр – Биһиги Вераны кытта биир кэмҥэ кэриэтэ Ефимовтарга кийиит буолан кэлбиппит. Онтон ыла үөрүүбүтүн-хомолтобутун бииргэ үллэстэн олоробут. Хотоннору-сүөһүлэри тэҥҥэ көрөн-истэн кэллибит. Сайын окко эмиэ кыралыын-улаханныын бары бииргэ сылдьарбыт наһаа үчүгэй. Бу сырыттахпытына Верабыт баарыгар күлэн ахан биэрэбит. Кини көрүдьүөс саҥата, араас сырыылара, бэһиэлэй, элэккэй майгыта барыбытын үөрдэр. Оттоон бүттэхпитинэ оҕолорго анаан бырааһынньык тэрийэбит. Верабыт манна күннүүр.
Кини сатаабата диэн суох. Сатабыллаах хаһаайка, элбэх оҕолоох, сиэннэрдээх киһи буолан оҥороро да элбэх. Хас саҥа дьыл ахсын оҕолоругар папье-машьенан маскарад оҥорон бырааһынньыкка бастыыр. Ол оҥоһуктарын мунньан саас дьиэтин таһын киэргэтэр.
Аны хаартыскаҕа түһэрэр идэлэннэ. Бу киһиэхэ барытыгар бэриллибэт идэ. Кыраҕы хараҕынан киһи көрбөтүн көрөр. Биһиги тэҥҥэ сылдьыһан, эмиэ хаартыскаҕа түһэрэн баран көрбүппүт, киниэнэ син-биир уратылаах буолар. Бүгүн кини үлэтэ сыаналаммытыгар тэҥҥэ үөрдүбүт.
Надежда Дохунаева – Вера Ванюшата биһиги оҕолорбутун кытта оскуоланы бүтэрбиттэрэ быйыл 10 сылын туолар. Кылаас салайааччыбыт Ирина Анатольевна Слепцова. Оҕолор үксүлэрэ ыал буолан, сиэннэри аҕаллылар. Бу тухары төрөппүттэр ватсап группабыт хаалан күннэтэ билсиһэ олоробут. Онно хамандыырбыт Вера Ивановна. Кини барыбытын дьаһайар. Оҕолорбут кыайыыларын-ситиһиилэрин, сиэннэрбит түбүктэрин үллэстэ олорорбутуттан үөрэбит.
Ирина Слепцова — Вера Ивановна миэхэ 3-с кылааспар эбээ буолан сылдьар. Төрөппүттэри кытта үлэҕэ саамай көмөлөөх киһим. Кини сүбэтэ-амата элбэх. Күһүҥҥү дьаарбаҥка, Саҥа дьыл бырааһынньыктара кини кыттыгаһа суох барбаттар. Онон киниэхэ махталым улахан.
Николай Стручков, бэтэрээннэр сэбиэттэрин салайааччыта – Вера Ивановна биһиги нэһилиэкпит саамай актыыбынай, көхтөөх бэтэрээннэриттэн биирдэстэрэ. Остуол оонньууларын, бырааһынньыктары, күрэхтэһиилэри тэрийсэр, кыттыһар киһибит буолар. “Дьүөгэ” түмсүү чилиэнэ. Үҥкүү ансаамбылыгар сылдьар. Хаартыскаҕа түһэрэрин “Хотугу Кыым” хаһыат ватсап группатыгар ыытарын иһин билбитим. Олус сэргии көрөбүн. Тус быыстапката тэриллибиттэн үөрдүм.
Сардана Слепцова – Вера Ивановнаны оҕуруоччут быһыытынан билэр этим. Ханнык да үүнээйини буорга астаҕына үүнэр, дьиэтин таһа сыл ахсын сибэккинэн симэнэр. Сибэккитин, үүнээйитин рассадатыттан өссө дьоҥҥо бэрсэр. Аны отонньут бэрдэ. Кыһын Агафья Михайловнаны кытта күн ахсын хаамалларын сөҕөбүн эрэ. Өссө хабдьыга туһахтанан бултууллар. Кэнсиэр буоллаҕына кыргыттарыгар үҥкүү таҥаһын барыларыгар тигэр. Аны билигин кинини фотограф быһыытынан арыйдым. Киһи да элбэх хайысхаҕа сатабыллаах, талааннаах буолар эбит диэн өссө төгүл итэҕэйдим.
Ити курдук, Вера Ивановна Атласова сааһырары киэр кыйдаан күн ахсын күнүн үөрэ көрсөр, талаана арыллар, саҥа саҕахтары арыйсар. Киниэхэ баҕарабыт үрдүк, ыраас халлааны, байанайдаах кыл түгэннэри уонна доруобуйаны. Оҕолоргутун, сиэннэргитин кынат оҥостон өссө да өр сылларга олоруҥ, айыҥ-тутуҥ, үлэлээҥ!
Анастасия Сорокоумова, Сыаҥааннаах с.