«Олохтоох бородууксуйаны элбэтэр соруктаахпыт»

Абый улууһа быйылгы кыстыкка балачча бэлэмнээх киирэр. Ол курдук, сүөһүгэ дороххой аһы бэлэмнээһиҥҥэ 2445, 5 тоннаны оттоон, сезоннааҕы былаанын болдьоҕун биир ый инннэ 139% толордо, ити былырыыҥҥытааҕар 554,5 тоннанан элбэх.

Хаһаайыстыба бары көрүҥэр 636 ынах сүөһү, 1474 сылгы тутуллан тураллар. Быйыл тэриллибит А.Н. Третьяков салайааччылаах, «Абый» кооператив 800 дьиэ табатын иитэр, онно эбии саҥа төрүөх — 200 тугуту эбии аахтахха, син биллэр ситиһии баар. Табалар Кириэс Майыарга тураллар. Уопсайынан, улууспутугар сүөһүнэн дьарыктанар биир кооператив, 17 бааһынай-фермерскэй уонна биирдиилээн урбаанньыттар хаһаайыстыбалара, 98 чааһынай дьон хаһаайыстыбалара уонна 3 агрооскуола үлэни-хамнаһы сүрүннүүллэр.

Кинилэр ити сүөһүттэн ылыллар бородууксуйаларын элбэтэллэригэр анаан 11 мөлүйүөн 703 тыһыынча солкуобай субсидия харчыта көрүллүбүтэ. Ол иһигэр ынах сүөһүнү көрүүгэ-истиигэ 9 мөлүйүөн 933 тыһыынча, сылгы ахсаанын элбэтэргэ  1 мөлүйүөн 770 тыһыынча солкуобай тыырыллыбыта. Бу харчы оҥорон таһаарааччылар уматыгы, материальнай-техническэй ресурсалары атыылаһаларыгар муус устар ыйга бэриллибиттэрэ.

Аны улууска түргэнник бородууксуйаны биэрэр дьиэ көтөрүн-кыылын аҕалан, 270 кууруссаны, 27 сибиинньэни дьоҥҥо түҥэппиттэрэ. Итини аҕаларга «Полярнай авиалиниялар» хампаанньа өҥөтүгэр  республика бюджетыттан 1 мөлүйүөн 903 тыһыынча солкуобай төлөммүтэ.

Абый улууһугар хортуоппуй сирэ суох диир табыллыбат. Ол гынан баран, бааһынай-фермерскэй хаһаайыстыбаҕа эрэ субсидия бэриллэр буолан, ол да сылга 10 тыһыынча 600 солкуобай кэриҥэ кээмэйдээх буолан, дьон көҕө кыра. Уолбукка 2017 сылтан хортуосканан дьарыктанар Юрий Николаевич Попов урукку сылларга хортуоппуйун Белай Гораҕа тиийэ аҕалан атыылыыр эбит буоллаҕына, быйыл 400 киилэ эрэ үүнүүлээх. Өйөөһүн баара буоллар, атын көрдөрүү буолуо этэ. Итини сэргэ Юрий Николаевич сылгыны иитэр, билиҥҥи туругунан 23 сылгылаах.

Улууска Абый, Ураһалаах, Майыар нэһилиэктэригэр агрооскуолалар балачча көдьүүстээхтик үлэлииллэр. Кинилэр 330 киилэ оҕуруот аһын, тоннаҕа чугаһыыр хортуоппуйу хомуйдулар, 7,5 тонна үүтү ыан туттардылар.

Ил Дархан бэс ыйыгар улууска кэлэ сылдьан туруорубут сорудаҕын толоруу — үүт аһын арааһын оҥорор сыаҕы уонна сүөһүнү өлөрөр пууну тутуу курдук улахан үлэ арыый да элбэх сүөһүлээх Абый нэһилиэгэр «Абый» ТХПП-ҕа тэриллэн үлэлиэхтээх. Сыахтар тутуллуохтаах уонна оборудование туруохтаах сирин тыырбыттара, онон эһиилгэттэн араас субсидияҕа, ол иһигэр производствоны механизациялааһыҥҥа киирсэр кыах баар буолла.

Балык бултааһыныгар 12 хаһаайыстыба үлэлэһэр, олортон бөдөҥнөрө Ураһалаахха Дмитрий Саввин «Сайдыы» диэн тыа хаһаайыстыбатын кооператива буолар. Алтынньы 1 күнүн туругунан 16 тоннаттан тахса чыыр, уомул уонна да атын балыгы соҕотуопкалаата. Онон бэриллибит квотатын 86 бырыһыанын толорон иһэр.

 

Анисия Черемкина, Абый улууһун тыатын хаһаайыстыбатын сүрүннүүр экономиһа.