Уолбут нэһилиэгэр өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан — Уус Алдантан, Горнайтан, Эдьигээнтэн, Мэҥэ Хаҥаластан уонна Абый Кэбэргэнэтиттэн кийииттэр кэлэн, Абый дьонун аатын, кэлэр кэскилин кэҥэтэн, кэнчээри ыччатын үксэтэн, бэрт дьоллоохтук олороллор.
Бүгүн Россияҕа Ийэ күнүн чэрчитинэн, Уолбут нэһилиэгэр 40-тан тахса сыл кийиит буолан, оҕо-уруу төрөтөн, Абый сирин иккис дойду оҥостон олорбут ытык ийэлэри — Елена Жиркованы, Елена Слепцованы, Клара Дохунаеваны, Клавдия Слепцованы уонна Аксинья Жиркованы кытта сэһэргэстим.
Елена Дмитриевна Жиркова кэргэнин Егор Николаевичтыын биэс оҕону улаатыннаран, үөрэхтээн, ыал оҥорон, билигин элбэх сиэн, биир хос сиэн күндү дьоно буолан олороллор. Күн бүгүнүгэр дылы сүөһү иитэн, сайын аайы оҕуруот олордон үлэни өрө туталлар.
— Уус Алдан улууһун Тандатыттан төрүттээхпин. Уолбукка 1978 сыллаахха олунньу ыйга, устудьуоннуу сылдьан, каникулбут кэмигэр, кэргэммин кытта саҥа ыал буолан кэлбиппит. Онно нэһилиэк эргэ кулуубугар уруу тэрийбиттэрэ. Дэриэбинэ олохтоохторо бары сылдьыбыттара, биир да киһи маппатаҕа (күлэр). Онтон 1981 сыллаахха үөрэхпитин бүтэрэн көһөн кэлбиппит. 1981 сылтан 2016 сыллаахха диэри балыыһаҕа, «Колымторг» диэн тэрилтэ Уолбуттааҕы филиалыгар сэбиэдиссэйинэн, продавеһынан, кэлин сылларга олохтоох дьаһалтаҕа специалиһынан, нэһилиэк баһылыгын солбуйааччынан үлэлээбитим. 2016 сыллаахтан бочуоттаах сынньалаҥҥа олоробун, — диэн Елена Дмитриевна кэпсиир.
Оттон Клара Петровна Дохунаева 1982 сыллаахтан Уолбут детсадыгар ньээҥкэнэн уонна өр сылларга завхоһунан күн бүгүнүгэр дылы үлэлии сылдьар. Кийиит буолан кэлбитин кини бу курдук ахтар:
— 1981 сыллаахха кэргэммин Николай Дмитриевыһы кытта кэлбиппит. Бэйэм Горнай улууһуттан төрүттээхпин. Проезд оччолорго 48 солкуобай этэ ээ (күлэр). Күһүн этэ, Чокурдааҕынан эргийэн кэлбиппит. Арай самолекка дьон таҥас халыҥаттан бардылар, мин эрэ чараас таҥастаахпын, дэлби тоҥнум. Чокурдаахха остолобуойга аһаабыппыт, астара минньигэһин сөхпүппүн өйдүүбүн. Киэһэлик АН-2 самолетунан Белайга көтүппүттэрэ. Киириигэ биир нуучча кумааҕы кулектары (маҕаһыыҥҥа ас суулуур бакыат) түҥэтэрин муодарҕаабытым, көтөн иһэн ол кумааҕы наадатын дьэ өйдөөбүтүм (күлэр). Белай Гораҕа оччолорго киһи бөҕө этэ, үксэ нууччалар. Уолбукка кэлбиппитигэр киһи бөҕө самолету көрсө киирбитин көрөн, бу кыра самолекка хайдах батан көтөллөрө буолуой дии санаабытым, кэлин бэйэм самолет көрсө киирэр буолбутум. Бу дойду кыһынын сөбүлүүбүн, сайын дойдубар барарбын ордоробун.
Ытыктыыр киһибит Слепцова Клавдия Егоровна, 68 сааһы аахсыбакка, күн бүгүнүгэр дылы сайынын оттоон, сүөһү ииттэн олорор. Сайын-күһүн быыс буллар эрэ, тыаҕа тахсан отоннуурун туохтааҕар да ордорор.
— Биһиги бастаан мин дойдубар Эдьигээҥҥэ олоро сылдьыбыппыт, онтон Абыйга 1985 сыллаахха көһөн кэлбиппит. Кэлэн саһыл ферматыгар үлэлээбитим, онтон оскуолаҕа, детсадка остуораһынан, билигин харабыллыыбын. Иллэҥ кэммэр баайабын, айылҕаҕа сылдьарбын олус сөбүлүүбүн. Биэс оҕолоохпун, бары туспа ыал-күөс буолан олороллор.
Аны бэйэбит улууспутуттан төрүттээх Жиркова Аксинья Ильинична кэпсээнин истиҥ:
— Кэбэргэнэттэн төрүттээхпин, 1985 сыллаахха кийиит буолан кэлбитим. Үс оҕолоохпун. Оҕолорум бары үлэһиттэр, кыргыттарым үрдүк үөрэхтээх, туспа ыал ийэлэрэ буолан олороллор. Бэйэм уолбун кытта олоробут. Уолбукка кэлиэхпиттэн 39 сылбын оҕо саадыгар үлэлиибин. Идэбин олус сөбүлүүбүн. Оҕо курдук ыраас, сырдык, күндү бу сиригэр суох дии саныыбын. Оҕону кыра сааһыттан үлэни таптыырга үөрэтиэххэ, үчүгэйи, кэрэни сыаналыырга угуйуохха наада.
Аксинья Ильинична иллэҥ кэмигэр нэһилиэккэ ыытыллар араас тэрээһиннэргэ өрүү кыттар, сыанкаларга, испэктээккэ олус үчүгэйдик оонньуур ураты талааннаах. Быйыл киниэхэ «Сыана бэтэрээнэ» диэн анал аат иҥэриллибитэ.
Өссө биир ийэ — Слепцова Елена Константиновна:
— Мэҥэ Хаҥалас Матта нэһилиэгиттэн сылдьабын. 1979 сыллаахха балаҕан ыйыгар баспытаатал үөрэҕин бүтэрэн кэлбитим. Улуустааҕы үөрэх салалтата Уолбукка анаан ыыппыта. Оччолорго манна «Якорек» дьааһыла саад Слепцова Марина Николаевна диэн сэбиэдиссэйдээх үлэлиирэ. Аҥардас биһиги бөлөхпүтүгэр 22 оҕо баара, уопсайа 56 оҕолоох этибит. Корякина Александра Николаевна, Корякина Наталья Михайловна буолан үлэлиирбит. Оҕолор детсадка хоноллоро. 1982 сыллаахха олохтоох булчут идэлээх Слепцов Борис Ивановичтыын холбоһон ыал буолбуппут. Биэс уол оҕоломмуппут. Уолаттарбыт бары үрдүк үөрэхтээх дьон буолан, билигин үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Үгүс сиэннэрдээхпин. Элбэх оҕолоох ийэ буоларым быһыытынан иистэнэбин, ас да астыыбын, хаһаайыстыбаны да тутабын. Өр сыл сүөһү ииппиппит, онно барытыгар оҕолорбутун көмөлөһүннэрэрбит. Сайын оттоон, кыһын мастаан, тыа ыалын сиэринэн олорбуппут. Эдэр да сылдьан, билигин даҕаны нэһилиэккэ ыытыллар тэрээһиннэртэн туора турбаппын, кыттан иһэбин.
Ити курдук, нэһилиэкпит муударай ийэлэрэ ааспыт кэмнэрин олус истиҥник санаан, иккис дойду оҥостубут Абыйдарын ис сүрэхтэн таптыылларын этэллэр. Элбэх оҕону күн сирин көрдөрбүт, атахтарыгар туруорбут ытык дьоммут эдэр ийэлэргэ бу курдук сүбэлииллэр: Билиҥҥи сайдыылаах олоххо оҕону дьоҕурун сөптөөхтүк арыйан, үлэни таптыырга, кимтэн да, туохтан да толлубат санаалаах, хайаан да үөрэхтээх гына иитиэххэ наада. Билиҥҥи ыччат сүөһү иитиититтэн тэйэн эрэр. Төрүт үгэһи тутуһан сүөһүнү иитиэххэ. Чөл олохтоох буолуҥ. Үлэни өрө тутуҥ, чугас дьоҥҥутун харыстааҥ. Ыал – ийэтинэн, кини салайыытынан, мындыр өйүн толкуйунан, кини иитиитинэн ыал, нэһилиэк, бүтүн норуот олоҕо салаллар, — диэн этэн тураннар, — Үрдүк Айыылар нөҥүө киһи буолан килбэйиҥ, саха буолан сандаарыҥ, — диэн алгыстарын эдэрдэргэ аныыллар.
Лариса СЛЕПЦОВА, Уолбут.