«Дойдум салгына күүспэр күүһү эптэ», — Мохсоҕол

Абый нэһилиэгэр 2025 сылбыт байыаннай дьайыыга кытта сылдьар уолбут дойдутугар кэлбитинэн саҕаланна.

Байыаннай дьайыы саҕаланыаҕыттан инники кирбиигэ хорсуннук өстөөҕү кытта киирсэ сылдьар Сокол диэн аатынан ыҥырыллар эр хоһууммут Абыйга Ийэ дойдуну көмүскээччи сылын арыйда. Нэһилиэк баһылыга Тимофей Томскай үгэс курдук саха быһаҕын, оскуола директора Раиса Бережнова сэлии муоһуттан анаан байыаска оҥоһуллубут түөскэ кэтэр мохсоҕол харысхалын бэлэх уонна «Абый нэһилиэгин сайдыытыгар кылаатын иһин» бэлиэ туттардылар. Дьоро киэһэ Арассыыйа, Саха сирин былаахтарын киллэриинэн, Дойду өрөгөй ырыаларынан саҕаланна.

Көрсүһүүнү Надежда Черемкина хомус аптаах дорҕоонунан алҕаата, Владимир Слепцов «Дойдум дьоно» ырыатынан киэргэттэ. Төрөөбүт-үөскээбит Абыйын дьоно көрсүһүүгэ кэлэн көрсөн, ирэ-хоро кэпсэтэн, алгыс, үтүө санаа тылларын эттилэр, байыаска бииргэ буолалларын биллэрдилэр, күүһүгэр күүс, санаатыгар санаа эптилэр.

Байыас төрөөбүт дойдутугар эчэйии ылан, бааһыран эмтэниигэ кэлэ сылдьар. Кэпсээнин байыаннай дьайыы туһунан саҕалаата, Арассыыйа байыаннай сулууспаларын хорсун быһыыларын туһунан кэпсээтэ. Көрсүһүү истиҥ кэпсэтии быһыытынан барда.

  • Дойду үрдүнэн байыаннай дьайыы саҕаламмытыгар эн хайдах быһаарыы ылынан барбыккыный?
  • Мин Дьокуускай куоракка үлэлии сырыттахпына, бэбиэскэ туттаран кэбиспиттэрэ. Бастаан Уссурийскайга элбэх саха буолан барбыппыт. Ханна, туохха баран эрэрбитин үчүгэйдик өйдөөбөппүт даҕаны. Үөрүү-көтүү буолан айаннаабыппыт.
  • Сокол диэн дорҕоонноох позывнойгун хайдах ылыммыккыный?
  • Оҕо эрдэхпиттэн эбэм, эһэм, чугас дьонум сытыыбыттан-хотуубуттан Мохсоҕол, мохсоҕолбут диэн ааттааччылар.
  • Инники кирбиигэ ордук ханнык хаачыстыба наада эбит дии санаатыҥ?
  • Мин оҕо эрдэхпиттэн дьоммун кытта куска, балыкка, окко, отоҥҥо сылдьарым. Туох баар хара үлэни барытын сатыы улааппытым. Оскуолаҕа үөрэнэр кэммэр «Хоһуун» диэн байыаннай-патриотическай кулуупка дьарыктанарбыт, армия олоҕун эрдэттэн үөрэтэрбит. Спорка барытыгар дьоҕурдааҕым. Ордук гиирэ анньыынан дьарыктаммытым. «Манчаары оонньуутугар» тиийэ кыттыбытым. Бу барыта экстремальнай сырыыларга, инники кирбиигэ сылдьарбар олус туһалаата. Кистэл буолбатах, кутааны да сатаан оттубат, тугу да сатаабат уолаттар бааллар.
  • Туохха, ханнык эрэ биккэ-билгэҕэ итэҕэйэҕин дуо?
  • Бастаан оччо-бачча итэҕэл, итэҕэйии диэни өйдөөбөт да этим. Онтон инники кирбиигэ сырыттаххына, күн ахсын доҕотторуҥ бааһыралларын көрдөххүнэ билэр, билбэт таҥараттан барытыттан көрдөһөр, итэҕэйэр буолаҕын. Араас омуктар саха быһаҕын араҥаччылыыр диэн итэҕэйэр буолбуттар. Сахалартан быһах көрдөһөллөр, сакаастаан оҥотторуохтарын баҕараллар. Биһиэхэ сүрдээх убаастабыллаахтык сыһыаннаһаллар. Кимэн киириигэ сахата биэриҥ диэн көрдөһөллөр, биһиэхэ эрэнэллэр. Биллэн турар, сахалар бары, буруонан ыраастаныы, аал уоттан көрдөһүү диэни итэҕэйэбит, тутуһабыт. Кэнники омуктар биһигини көрөн эмиэ уотунан, буруонан ыраастана сылдьар буолбуттара.
  • Урукку Аҕа дойду, Чечня, Афганистан да сэриититтэн бу буола турар байыаннай дьайыы олох атын. Барыта аныгы тэрил — дрон арааһа, тепловизор уонна да атын. Бу өттүнэн хааччыллыы хайдаҕый?
  • Кырдьык, бу сэриигэ өстөөхтөрү көрбөппүт даҕаны, үксүн дронунан сэриилэһии. Ас-үөл гуманитарнай көмө быһыытынан кэлэр.
  • Саха уолаттара кустаан-хаастаан бултууллар диэн истэбит.
  • Балыктаан, араас көтөрү бултаан аһыыбыт. Карп балыгы гранатанан дөйүтэн хаста да сиэбиппит, фазан бултуубут. Куобахтара олус улахан. Ытан да бултуубут, туһахтыыбыт даҕаны. Ыты да сиир түгэн баар буолааччы. Ыт сыатын уулларан, эмп-том оҥостобут.
  • Бойобуой бырааттаһыы диэн өйдөбүл баар дуо?
  • Ханна да сырыттарбыт убай, быраат курдук көрсөбүт. Бэйэ бэйэбитин убаастаһан, өйдөһөн, өйөһөн сылдьабыт. Уоттаах кирбиигэ киирэргэ бэйэ-бэйэҕэ ботуруон бэрсэр үгэстээхпит. Этэҥҥэ таҕыстаххына, ботуруоммун төттөрү биэрэҕин диэн сүбэлэһэбит. Киһи чугас, истиҥ доҕорун сүтэрдэҕинэ, охсуута өссө күүстээх.

Аҕыйах хонукка да буоллар, дьиэбэр-уоппар, сүүрбүт-көппүт тэлгэһэбэр, оттуур, отоннуур, кустуур сирдэрбэр сылдьан күүс-уох, сэниэ эбинним. Абыйым дьоно көмөҕүт, өйөбүлгүт кынаттаата, миигин кытта көрсүһүүгэ кэлбиккититтэн олус үөрдүм, долгуйдум. Махтал барыгытыгар!

Кырдьык да, биһиги Мохсоҕолбут бу байыаннай дьайыыга кытта сылдьара үөһэттэн ыйыылаах, ыйаахтаах да курдук диэн санааҕа кэлэҕин. Ол курдук, кини аҕатын өттүттэн Абыйдааҕы аймахтарыттан хаан уруу таайа Бережнов Алексей Константинович Аҕа дойду Улуу сэриитин, абаҕата Илья Бережнов Чечня сэриитин кыттыылаахтара. Оттон ийэтин өттүнэн Өлүөхүмэтээҕи аймахтара Седыхтартан Аҕа дойду сэриитигитэр 7 бииргэ төрөөбүт уол кыттыбыттара биллэр. Уолбут Сокол Владимир Путин илии баттааһыннаах «За храбрость» мэтээл хаһаайына буолар.

Ыытыллыбыт тэрээһинтэн бары да астынан тарҕастыбыт. Оҕобут, уолбут хаһан, ханна да сырыттаргын өрүүтүн төрөөбүт түөлбэҥ, дойдуҥ салгына араҥаччылыы, көмүскүү-харыстыы сырыттын! Аймах-билэ, төрүт дьонуҥ, эрэллээх доҕотторуҥ алгыстарынан арчыланан, этэҥҥэ эмтэнэн кэлэргэр диэн алгыс бастыҥын аныыбыт. Бүгүҥҥү дьоһун көрсүһүүбүт инники олохпутугар, үлэбитигэр, үөрэхпитигэр, Ийэ дойдуларын таптыыр, ытыктыыр кэнчээри ыччаты иитиигэ төһүү күүс буоллун.

Ийэ дойдуну көмүскээччи сылынан сибээстээн, дойдубут чиэһин көмүскүү сылдьар байыаннай дьайыы кыттыылаахтарыгар уонна Аҕа дойду сэриитигэр аҕаларбыт, эһээлэрбит хорсун быһыыларыгар сүгүрүйүү, патриотизм тыына өссө күүскэ олохсуйуоҕа диэн эрэнэбит. Арассыыйаҕа бүттүүн бүрүүкээбит билиҥҥи уустук балаһыанньаҕа дьонун-сэргэтин көмүскэлигэр турбут, баҕа өттүлэринэн уонна ыҥырыллан ытык иэстэрин төлүү барбыт эр дьоммутунан, кинилэр ийэлэринэн, кэргэттэринэн киэн тутта саныыбыт уонна түмсүүлээх норуот инникитэ бигэ кэскиллээх диэн эрэнэбит.

Анна Чиркова, Абый.