Күн уота арҕаа түһэн оҕолор утуйан эрэллэр. Эбээлэрин намыын куолаһа, хас күн ахсын буоларын курдук, остуоруйа кэпсиир. Машенька остуоруйа геройдарын кытта тэҥҥэ сылдьан атаҕастаммыттары быыһыыр, барыларыгар көмөлөһөр, ытаһааччыны кытта тэҥҥэ ытаһар, үөрээччини кытта тэҥҥэ үөрсэр.
Улахан да киһи буолан баран, бу түгэннэри олус үчүгэйдик өйдүүр, оҕолоругар кэпсиирэ, аны сиэннэрэ истиэхтэрэ. Олох ситимэ диэн бу буоллаҕа…
Хаһыаппыт бүгүҥҥү дьоруойа, Ураһалаах орто оскуолатын алын сүһүөх кылааһын учуутала, бастыҥ уһуйааччы-учуутал аатын ылан, Ил Дархан бириэмийэтинэн наҕараадаламмыт Мария Герасимовна Стручкова.
Төрөппүттэрэ, бииргэ төрөөбүттэрэ
Кыра эрдэхпититтэн улахан иллээх дьиэ кэргэннэ улааппыт дьоллоохпун. Ньурба (Ленинский район) улууhун Маар нэhилиэгэр 1971 сыллаахха төрөөбүтүм. Аҕам партийнай үлэhит, ийэм сопхуос диспетчерэ этилэр, бииргэ төрөөбүттэр 4-пүт.
Ийэбит пенсияҕа олорон детдомна дуобат куруhуогун тэрийэн оҕолору дьарыктыыра, бэйэтэ араас бириистэри оҥорон күрэхтэhиилэри тэрийэн ыытара. Аҕам 79 сааhыгар диэри үлэлээтэ, Бүлүү улууhун бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн дьон өйдүү-саныы сылдьар гына таhаарыылаахтык үлэлии сылдьан эмискэ суох буолаахтаата…
Бииргэ төрөөбүттэрим туhунан кэпсиир буоллахха, убайым «Алмазы Анабара» тэрилтэҕэ көмүс хостооччулар биригээдэлэрин салайааччытынан үлэлээбитэ 10-ча сыл буолла. Балтым Бүлүү куоракка «Алёнушка» дьааhыла-саад сэбиэдиссэйэ, быраатым Марха нэhилиэктэрин хачыгаардарын биригэдьиирэ.
Оҕо саас кырдалыгар
Ийэм эбээтэ кыра эрдэхпитинэ биhигини көрсүбүтэ, дьиэ иhигэр-таhыгар үлэҕэ сыһыара тутара. Дьоммут куруук үлэни өрө тутан, биhигини эмиэ общественнай үлэҕэ көхтөөх, эппиэтинэстээх, кыраҕа-кыаммакка, тулаайах-кырдьаҕас дьоҥҥо аhыныгас буолар гына ииппиттэрэ.
Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, пионерскай этэрээт, дружина председателя этим, үөрэхпэр олус кичэйэн үөрэнэрим. Маҥнайгы учууталым Светлана Ивановна Биякова холобурунан, учуутал буолуохпун олус баҕарар этим. 8-с кылаас кэнниттэн Бүлүү педучилищетыгар алын кылаас учууталын идэтигэр 4 сыл үөрэммитим. Группабар комсорг этим, үөрэхпэр туйгун үөрэнээччи буолан Чернышевскай аатынан стипендиат буолбутум, Н.Г.Чернышевскай музейын арыйыыга лиэнтэ быhааччы буолбуттаахпын.
Хоту сиргэ
1991 сыллаахха училищены бүтэрэн, направлениенан Абый улууhугар Ураhалаах орто оскуолатыгар ананан үлэбин саҕалаабытым. 19 саастаах эдэр учуутал суос-соҕотоҕун уhук хоту кэлэммин уопуттаах коллегаларбыттан элбэххэ үөрэммитим. Ол иhин, билигин бэйэм уhуйааччыларым (наставниктарым) диэн ааттыахпын сөп Людмила Семеновнаны, Светлана Петровнаны, Мария Дмитрьевнаны уонна Любовь Иннокентьевнаны. Ол саҕана алын кылаастар туспа кыра эргэ оскуолаҕа үөрэнэрбит. Кылааспар 14 оҕо баара, 8 уол, 6 кыыс.
Саҥа сайдыылар
Мария Герасимовна 1998 с. оскуолатын иһигэр “Бастыҥ кылаас салайааччыта аатын ылбыта. “Школа-2100” программанан бастакынан үлэлээн саҕалаабыта. “Ларионовскай ааҕыыларга”, араас таһымнаах НПК, куонкурустарга үөрэнээччилэрэ кыайыылаах буолаллар, бириистээх миэстэлэргэ тиксэллэр. Бу сыллар устата оҕолорун ситиһиилэрин ааҕан сиппэккин. “Үөрэхтээhиҥҥэ да, чуолаан бэйэбит оскуолабытыгар да сүрдээх элбэх уларыйыы буолла, буола турар даҕаны. Аан бастаан компьютер кэлбитигэр, Интернет холбоммут сылларыгар сүрдээх элбэх куурустарга дистанционно үөрэммиппит, оҕолорбутун Россия, международнай таhымнаах күрэхтэргэ кытыннаран саҕалаабыппыт. Улуус, республика таhымнаах семинардары ыыталаабыппыт” – диэн санаатын үллэстэр. Кырдьык, Ураһалаах орто оскуолатыгар хас да сыл субуруччу республиканскай агрохайысхалаах форумнар, фестиваль, “Чугуновскай ааҕыылар” ыытылларыгар Мария Герасимовна саамай тутаах дьонтон биирдэстэрэ буолара көстөрө. Ону таһынан, Ураһалаах оскуолатын үүтэ-үрүҥэ, сүөгэйэ-суората эмиэ кини илиитин иһинэн ааһар. Онон оскуола сайдыытыгар сүрүн кылаатын киллэрсэр киһинэн ааҕыллара саамай сөптөөх.
Учуутал идэтэ
Мария Герасимовна талан ылбыт идэтигэр 33-с сылын үлэлиир. Бэриниилээх үлэтин туоһутунан 2017 с. «Лучший по профессии» аат ылбыта буолар. 2022 с. саха тылын уонна литературатын учууталларын II республиканскай съеһин кыттыылааҕа, СР үөрэҕириитин туйгуна.
Мария Герасимовна бэйэтин идэтин туһунан маннык санаалаах: “Учуутал үлэтэ олус эппиэтинэстээх, сыралаах, элбэх сурук, докумуон үлэлээх. Баҕар, ол да иhин буолуо, учуутал ханнык баҕарар Россия оскуолатыгар тиийбэт буолла. Уhук Хоту сытар оскуолаҕа кадр тиийбэтэ эмиэ биллэр суол. Элбэх эдэр учуутал кэлэн үлэлээн ааста. Онно барытыгар олохтоох учууталлар туох баар билиибитин, уопуппутун үллэстэ олоробут”.
Түмүккэ
Мария Герасимовна нэһилиэккэ ыытыллар бары тэрээһиннэр актыыбынай кыттааччыта. Нэһилиэк Сэбиэтин депутата.
Билигин 4-с кылаастары үөрэтэр. Дьиэ кэргэнигэр 3 оҕолоох, 3 сиэннээх. “Педагог-наставник аатын ыларбар тирэх буолбут директорбар Изольда Иннокентьевнаҕа, тапталлаах коллективым дьонугар, улуус үөрэҕириитин салалтатыгар барҕа махталбын тиэрдэбин.
Таптыыр идэбин таламмын, орто дойдуга Ийэ, эбээ аатын сүгэммин дьоллоохпун диибин” – диэн махталын биллэрэр.
Мария Герасимовнаҕа үлэтигэр өссө да тахсыылары, дьиэ кэргэнигэр байылыат олоҕу, доруобуйаны баҕарабыт. Ураһалаахтар маннык кэрэ кийииттээхтэринэн киэн туттуохтарын тутталлар.
Анастасия СОРОКОУМОВА.