Элбэҕи ааҕар, билэр-кɵрɵр дьон киэҥ билиилээх, үрдүк култууралаах буолаллар. Дьоҥҥо-сэргэҕэ, обществоҕа туhалааҕы, кэскиллээҕи оҥороллор, үлэлииллэр, айаллар, олох суолун очурдарын, ыарахаттарын сөпкө дьаһанан туорууллар. Оттон библиотека диэн кинигэ уонна ааҕааччы диэн ɵйдɵбүллээх. Бу ɵйдɵбүллэри ситимнээччилэринэн, кɵҕүлээччилэринэн, тэрийээччилэринэн библиотекардар буолаллар.
Абый нэhилиэгэр библиотека 1936 сыллаахха үлэтин саҕалаабыта. Оччотооҕуга библиотека диэбэттэрэ «ааҕар балаҕан» диэн ааттанара. Бастакы ааҕар балаҕан сэбиэдиссэйинэн Стручкова Мария Христофоровна үлэлээбит. Ити 1936 сылтан 1939 сылга диэри салҕаммыт. Онтон:
Слепцова Акулина Афанасьевна – 1944 -1946 сс.
Бережнова Наталья Гаврильевна – 1946 – 1947 сс.
Стручкова Екатерина Николаевна – 1949 – 1953 сс.
Черемкина Мария Афанасьевна – 1955 – 1956 сс.
Иванова Христина Николаевна – 1956 – 1957 сс.
Слепцов Гаврил Афанасьевич – 1958 с.
ТуласыноваЛюция Петровна – 1959 с.
Слепцова Анна Васильевна – 1958 – 1959 сс.
Барашкова Октябрина Егоровна – 1960 1961 сс.
Слепцова Матрена Семеновна – 1962 – 1963 сс.
Андросова Клара Николаевна – 1963 – 1965сс.
Слепцова Тамара Константиновна – 1966 – 1967 сс.
Сивцева Мария Николаевна – 1968 – 1971 сс.
Ефимова Нина Григорьевна – 1971 – 1976 сс.
Слепцова Светлана Афанасьевна – 1977 – 2002 сс.
Слепцова Анна Егоровна – 2002 – 2005 сс.
Слепцова Александра Николаевна 2005 с. билиҥҥэээҥҥэ дылы үлэлиир.
Слепцова Акулина Афанасьевна
Кини үлэлиирин саҕана ааҕар балаҕан баара суоҕа 20-чэ кинигэлээҕэ. Онтукатын харыстаан полкаҕа уура сылдьара. Оройуон кииниттэн хаhан эмэ «Кыым» хаhыат кэлэрэ. Кинигэни оройуон библиотекатыттан уларсык ыыталлара. Сатаан ааҕар киhи аҕыйах буолан, ол барыта дорҕоонноох ааҕыынан нэhилиэнньэҕэ тиэрдиллэрэ. Сорох киэhэлэргэ улахан дьону ааҕарга, суруйарга үɵрэтэрэ. Сайыҥҥы кэмҥэ оттуур звенолары кэрийэрэ, оҕолору, ыччаттары мунньан, араас сүүрэр-кɵтɵр оонньуулары тэрийэрэ. Оннооҕор сиргэ сылдьар булчуттарга табанан тиийэн, хаhыат сонуннарын ааҕан иhитиннэрэрэ. Кыhыннары, сайыннары оннук үлэлиирин тɵрɵппүттэрэ боппоттор этэ. Тɵhɵ кыалларынан кɵмɵлɵhɵ сатыыллара. Ийэтэ айаҥҥа диэн анаан ыт тириититтэн бэргэhэ, сылгы тыhыттан этэрбэс тикпитэ.
Стручкова Екатерина Николаевна
Кини кулууп үлэhитин быhыытынан анаммыта. Бу кэмҥэ туспа библиотека диэн суоҕа. Эргэ таҥара дьиэтигэр сыhыары тутуллубут бэрт кыра хоско аҕыйах кинигэ баара, ол үлэни кытта сүктэрбиттэрэ. Оройуон кииниттэн дьаамынан кэлэр кинигэлэри, хаhыаттары, сурунааллары мунньан, туспа быыстапка диэн тэрийэн, олохтоохтору сонурҕаппыта. Ааҕааччы үксэ эдэр ыччат, учууталлар, оҕолор буолаллара. Ааҕааччы конференциятын ыҥыран аахпыт айымньыларын ырыталлара. Ынах, сүɵhү турар учаастактарынан сылдьан, саҥаттан саҥа кинигэлэри атастаhыннаран, дьону аахтараллара. Ол кэмҥэ дьон-сэргэ ордук таптаан Н. Якутскай «Кɵмүстээх үрүйэтин», Стивенсон « Кистэлэҥнээх арыытын» ааҕаллара. В. Овсеева «Васек Трубачев уонна кини хамаандата» диэн кинигэни пионер буолбут оҕолор бары булгуччу ааҕалларын ситиспитэ. Библиотекаҕа Сталин, Ленин кинигэлэрэ элбэх этилэр.
Слепцова Светлана Афанасьевна
1973 сыллаахха Дьокуускайдааҕы култуурнай-сырдатар училищеҕа кэтэхтэн библиотечнай отделениеҕа үɵрэнэ киирбитэ. 1977 сыллаахха үɵрэҕин бүтэрэн, Абый нэhилиэгин библиотекатын сэбиэдиссэйинэн анаммыта. Υлэҕэ киирэригэр библиотеканы саҥа тутуллубут кулууп дьиэтигэр биир хоhу кɵрбүттэрэ. Библиотека фондата оччолорго элбэҕэ суоҕа. 5000 кэриҥэ кинигэлээҕэ. Ааҕааччы ахсаана элбииригэр кыhаллара. Светлана Афанасьевна библиотека фондатын хаҥатыыга, сɵптɵɵх литератураны талыыга үгүс ɵрүттээх үлэни ыыппыта. Ол курдук Дьокуускайдааҕы бибколлектортан, МБА-тан, «Книга-почтой» маҕаhыынтан сакаастаан толорунара.
1982 сылтан библиотекалар кииннэммит библиотечнай системаҕа кубулуйбуттара. Онтон ыла кинигэ оройуон библиотекатыттан кииннэнэн кэлэр буолбута. Кини үлэлиир кэмигэр Абый нэhилиэгин библиотеката улууска, республикаҕа үчүгэй үлэлээҕинэн биллэрэ.
Библиотека аатыттан А,Е. Слепцов аатынан Абый орто оскуолатын үɵрэнээччилэригэр 1995 сылтан «Сыл бастыҥ ааҕааччыта» диэн номинацияны спонсордаабыта. Υгэс буолан бу күҥҥэ диэри олохтонор.
Слепцова Александра Николаевна
Аныгы библиотека ааҕар балаҕаннартан, библиотекалартан олох ураты. Манна ханнык баҕарар наадыйар кинигэҕин булан ылан үɵрэххэр да, үлэҕэр да толору туhаныаххын сɵп. Сырдык, сылаас, чуумпу сиргэ үрдүттэн олорон ааҕан, тугу эрэ саҥаны билэн, сɵптɵɵх сүбэни ылан, чэпчээн тахсаҕын. Бу библиотекаҕа 2006 сылтан Александра Николаевна үлэлиир. Кини ааҕааччыны ɵссɵ детсадка сырыттаҕына кинигэҕэ ымсыырдар. Υлэтин оскуоланы, детсады кытта күүскэ ситимнээн ыытар. Ыытыллар улуустааҕы НПК-ларга кини консультант, салайааччы буолар. Бэлэмнээбит оҕолоро дипломант, лауреат буолуталаабыттара. Ону таhынан суруйааччыларга аналаах мероприятиялары, викториналары, араас кɵрүҥнээх куонкурустары, библиотечнай уруоктары тиhигин быспакка ыыталыы турар. Библиотекарь улахан болҕомтотун элбэх оҕолоох дьиэ кэргэннэри, инвалидтары кытта үлэҕэ уурар. Инвалидтар декадаларын, ийэ күнүн тэрийиигэ кыттыhар. Презентация оҥорон үлэтигэр туhанар. Куруhуоктары тэрийэн ыытар. Араас фотозоналары онорон, бырааһынньыктары киэргэтэр.
Александра кыыһа Калиса Бережнова оскуолатын бүтэрэн, дьонун туйаҕын хатаран, библиотекарь идэтин баһылаабыта. Билигин ыал буолан, оҕо көрөн олорор, дьиэ хаһаайката.
Аныгы ыччат кинигэни ааҕар дуо?
Билиҥҥи ыччат аахпат буолбатах. Куруутун нэһилиэк, оскуола библиотекаларыгар сылдьаллар. Түгэнинэн туһанан, оскуола оҕолоруттан ханнык кинигэни, автордары сөбүлүүллэрин ыйыталастыбыт.
Виолетта Новикова:
– Мин ордук психология туһунан суруйуулары интэриэһиргиибин.
Бурцева Олеся:
— Кэнники аахпыт кинигэм Кира Касс «Элита». Сөбүлээтим.
Садовников Вадим:
— Сайыны быһа элбэҕи аахтым. Дьонум мунньубут улахан библиотекалаахпыт. Ф. Достоевский айымньыларыттан ордук «Белые ночи» сөбүлээтим. Н. Гоголь «Вий» ааҕа сылдьабын.
Дохунаева Вероника:
— Медина Мирайт «Межвремье», Мосян Тунсю «Магистр дьявольского культа»
Стручкова Женя:
— Историческай, научнай литератураны ааҕабын. Ф. Достоевский «Преступление и наказание» романын ааҕан бүтэрдим.
Марсанова Моника:
— А. Полярный «Мятная сказка», «Снежная сказка» кэпсээннэри сөбүлээн аахтым. Подростоктарга аналлаах кинигэлэори ааҕабын.
Никулина Анжелика:
— Японскай, зарубежнай литератураны интэриэһиргиибин, мистика туһунан ааҕарбын сөбүлүүбүн. Кэнники аахпыт кинигэлэрим Харуки Мураками «О чем я говорю, когда говорю о беге», Сюзан Нейпир «Волшебные миры Хаяо Миядзаки»
Слепцов Юрий:
— Аатырбыт Дж. Роулинг «Гарри Поттер» сериятын барытын аахтым
Новикова Милена:
— А.Пушкин «Дубровский», Марсанова Андриана нууччалыы оҕо кинигэлэрин библиотекаттан уларсан ааҕабын.
(Матырыйаал Абый орто оскуолатын «Аймахтар ааҕыылара» практическай конференция альбомуттан туһанылынна)
Анна Чиркова, Игнат Никонов, 9 кылаас үөрэнээччитэ.