Бэҕэһээ редакция пресс-киинигэр «Мин бизнеһим» диэн Абый улууһун тэрилтэтин салайааччыта Мария Иванова «Аһаҕас эфиргэ» ааҕааччылар ыйытыыларыгар хоруйдары биэрдэ. Кэпсэтэр темабыт — киһи бэйэтэ дьарыктаах буолуута.
Бу билиҥҥи кэмҥэ бытархай экономика тирээн турар кыһалҕатын быһаарыыга олус наадалаах кэпсэтии таҕыста дии саныыбыт. Интэриэстээх дьон билиҥҥи үйэҕэ бассаабынан да, телефонунан да боппуруостары биэрбиттэригэр туһалаах сүбэлэри, ыйыылары, быһаарыылары ыллылар.
Манна сүрүнүн таарыйдахха, бэйэ дьарыгын, үлэтин тэрийиигэ туох да улахан мэһэй суоҕа ыйылынна. Уратыта диэн, ИП статуһун ылбакка эрэ, соҕотоҕун үлэлиэхтээххин, дьону наймылаһан үлэлэтиэ суохтааххын. Аны, табаары атыылааһын көрүллүбэт, бэйэҥ оҥорон таһаарбыт табааргын эрэ батарар көҥүллээххин диэн быһаарда Мария Климентьевна. Манна даҕатан эттэххэ, сыллааҕы дохуотун 2 мөлүйүөн 400 тыһыынча солкуобайтан тахсыа суохтаах. Аһара барар буоллаҕына, «Мин бизнеһим» киинтэн консультациялаһыахха сөп. Нолуокка эмиэ балачча чэпчэтии баар. Ол курдук, нолуок эйгэтин ылан көрөр буоллахха, дьарыктаах киһи ханнык да отчуоту, декларацияны нолуок инспекциятыгар биэрбэт эбит. Үлэтин чэрчитинэн кассовай аппараты атыыласпат, ол оннугар чеги «Мин налогум» диэн приложениеҕа оҥостуон сөп.
Мантан аллараа дьон ыйытыытын уонна онно хоруйдары ааҕыҥ.
Боппуруос: Бэйэ дьарыктаах буолууга хайдах регистрацияланабын?
Эппиэт: Биһиги кииммитигэр кэллэххитинэ, бэйэ дьыалатын арыйыыга көмөлөһүөхпүт. Паспоргыт наада. Биһиги Белай Гора дьаһалтатын дьиэтигэр икки этээскэ баарбыт.
Боппуруос: Бэйэ дьыалатын арыйыы ис хоһооно хайдаҕый?
Эппиэт: Ханнык баҕарар киһи бэйэтин дьыалатын тэрийиэн сөп. Оскуола оҕолоро эмиэ, 14 саастарыттан, төрөппүттэрэ сөбүлэһэр буоллахтарына. Бэйэ дьыалата диэн — бэйэн дьарыгын буолар. Холобур — фотограф, парикмахер, дизайнер, маникюр оҥорооччу. Маныаха икки усулуобуйаны толорор наада: дьону наймылаһан үлэлэппэккин уонна сыллааҕы дохуотун 2,4 мөлүйүөн солкуобайы аһарыа суохтаах. Иккиһинэн, атын киһи оҥорбут табаарын уонна маҕаһыынтан атыыласпыт табааргын атыылыыр бобуллар. Маны сэргэ сир баайын хостоон, тэрилтэ дьиэтин-уотун арендаҕа биэрэн дохуот киллэринэр табыллыбат.
Боппуруос: Үлэбин тэрийэрбэр наадалаах оборудованиены эҥин буларбар туох эмэ көмө көрүллэр дуу?
Эппиэт: 1 мөлүйүөн солкуобайга диэри 4-6 бырыһыаннаах кредит бэриллиэн сөп. Ол малгын-салгын атыылаһан баран сыалыгар туһаммытын туһунан Урбаанныттар (Предпринимательство) фондаларыгар отчуоттуугут.
Боппуруос: Официальнай үлэлээх буолларбын да, бэйэ дьыалатын арыйан тэҥинэн үлэлиэххэ син дуо?
Эппиэт: Бэйэ дьарыктаах статустаах да буолларгын, үлэ дуогабарынан ханнык эмэ компанияҕа үлэлиэххин сөп. Ону тэҥэ ХЭО тэрийээччитэ дуу, салайааччыта буоллаххына, эмиэ бэйэ дьыалатын арыйан үлэлиир бырааптааххын. Холобур, преподавтельскай, айар дьарыкка эбэтэр транспорт өҥөтүгэр биитэр тугу эрэ өрөмүөннүүргэ үлэлэһиэххитин син. Ити кэмҥэ сүрүн үлэлиир сиргитигэр үлэҕит ыстааһа быһыллыбат. Өссө биир суолталаах пуун баар. Үлэ дуогабарынан эбэтэр наймылаһыы дуогабарынан ааҕыллар хамнаскыт профессиональнай дохуоккутугар нолуогу ааҕыыга учуоттаммат.
Дьэ, ити курдук, биһиги санаабатыгар тустаах дьон сөптөөх быһаарыылары ыллылар. Маннык, дьоҥҥо наадлаах кэпсэтиилэр ый аайы буолалларын санатыахпыт этэ. Онон хаһыат таһаарыыларын кэтээн көрөр буолун.
Суруйда Николай ПЕТРОВ.